Jesteś tutaj: Strona główna :: Historia :: od XV w. do lat 30. XIX w.

Historia

od XV w. do lat 30. XIX w.

Bartodzieje były od końca XIV w. wsią prywatną. Właściciele majątku wznosili dwory – miejsca ich stałej lub czasowej rezydencji. Od XVII do połowy XIX w Bartodziejach często przebywał jedynie dzierżawca lub zarządca, a właściciel wsi będąc większym posiadaczem ziemskim mieszkał w innych dobrach. Było tak m.in. w okresie, gdy Bartodzieje należały do rodu Pułaskich.

Pierwszym wymienionym w źródłach właścicielem Bartodziej był Jan zwany Głowaczem założyciel Leżanic i właściciel miasta Głowaczów. W jego władaniu wieś była już w II połowie XIV w. W 1419 r. część wsi zakupił Jan Droboth herbu Doliwa. Pozostała cześć Bartodziej nadal dziedziczona była przez potomków Jana Głowacza – w 1485 r. współdziedzicem wsi był Hieronim syn Sędziwoja. Mimo silnych związków ze szlachtą mazowiecką rozlokowaną w widłach Pilicy i Radomki i dalej na północ w ziemi czerskiej Bartodzieje weszły w skład powiatu radomskiego, wówczas jednego z 9 w województwie sandomierskim.W drugiej połowie XV w. w Bartodziejach dziedziczyli Mikołaj i Jan herbu Doliwa.

W 1508 r. Bartodzieje należały do Stanisława i Anny Bartodziejskich, Lustracja województwa sandomierskiego z lat 1564-1565 wymienia Bartodzieje jako jedną z 10 szlacheckich wsi, wchodzących w skład parafii Goryń. Bartodzieje miały wówczas dwóch właścicieli: 2 łany należały do rodziny Drobothówa 3 do Bernatów. Podział wsi potwierdza rejestr podatków powiatu radomskiego z 1569 r. Część wsi należała do Jan Drobotha (2 łany), a część do Jana Bartodziejskiego herbu Łabędź (2,5 łana). Tym samym herbem posługiwali się Duninowie Bartodziejscy, rodzina władająca Bartodziejami w drugiej poł. XVII w.

Po nich dziedziczyli Baranowscy herbu Ostoja. Na początku XVIII w. wieś należała do Piotra Boglewskiego, herbu Jelita, właściciela Gorynia. W latach 1724 i 1726 część dóbr Bartodzieje zakupili od niego Szymanowscy. W 1738 r. wieś, jako część dóbr goryńskich była posagiem Marianny Zielińskiej, która wyszła za mąż za Józefa Pułaskiego. Po nim dziedziczył syn Antoni (1747-1813), brat słynnego Kazimierza Pułaskiego, starosta czereszeński, uczestnik konfederacji barskiej i targowickiej. W Bartodziejach jednej z wielu posiadłości Pułaskich zamieszkała Katarzyna siostra Antoniego Pułaskiego, która w 1761 r. poślubiła Józefa Krzywickiego z Bierwiec, w latach 1777-1793 komisarza cywilno wojskowego powiatu radomskiego. W 1776 r. Bartodzieje liczyły 17 domów.

Dwóch właścicieli w dobrach Bartodzieje wymienia spis dochodów majątków w powiecie radomskim z 1789 r. Większa część była własnością Antoniego Pułaskiego, który w 1770 r. zastawił ją swojemu szwagrowi Józefowi Krzywickiemu. Reszta majątku należąca do Cichockiego, dzierżawiona była przez Tomasza Pomianowskiego. W 1792 r. część Bartodziej dziedziczona przez Cichockich została kupiona przez Józefa Krzywickiego. W 1801 r. jego syn Stanisław Krzywicki, na mocy upoważnienia Antoniego Pułaskiego sprzedał zastawioną część Bartodziej Ludwikowi Węgierskiemu dziedzicowi sąsiednich dóbr Owadów. Majątek po kilku latach w całości wrócił do rodziny Krzywickich. Bartodzieje dziedziczyli synowie Józefa, najpierw Ignacy, a po nim, w 1825 r. Stanisław. Po śmierci Stanisława Krzywickiego w 1830 r. prawa do spadku nabyli synowie Ludwik i Adam oraz córki Elżbieta i Sabina. Rodzeństwo podjęło decyzję o sprzedaży majątku i podziale spadku.