W dniu 24 listopada 2016 roku w Wolskiej Dąbrowie dokonano odsłonięcia pomnika upamiętniającego zamordowanych Żydów, więźniów hitlerowskiego obozu pracy, zamordowanych przez Niemców 15 sierpnia 1943 roku. W uroczystości z udziałem władz samorządowych gminy Jastrzębia oraz przedstawiciela wojewody mazowieckiego wzięła udział delegacja młodzieży z Izraela.
.
Wojciech Ćwierz
Inicjatorem budowy pomnika i uroczystości jego odsłonięcia był prezes i założyciel Fundacji „Pamięć, która trwa” – Zbigniew Niziński. W swoim przemówieniu przypomniał tragiczne zdarzenia, które miały miejsce w okolicach Wolskiej Dąbrowy w okresie hitlerowskiej okupacji:
– To dzień historycznej sprawiedliwości, po ponad 70 latach jesteśmy wszyscy razem na tym miejscu aby oddać hołd pomordowanym. To tutaj w Wolskiej Dąbrowie, ale też w pobliskiej Kruszynie były niemieckie obozy pracy, gdzie pracowali przymusowi robotnicy, byli to Polacy, byli to Polacy narodowości żydowskiej, byli to jeńcy sowieccy i tu w Wolskiej Dąbrowie był właśnie obóz pracy przymusowej, gdzie sprowadzono około 400 Żydów, którym Niemcy nakazali różnego rodzaju prace przy budowie dróg. W 1943 roku hitlerowcy postanowili zlikwidować obóz. Rozstrzelano około połowę więźniów, a resztę wywieziono w nieznanym kierunku. Tej strasznej woli hitlerowskich oprawców przeciwstawia się nasza siła pamięci. Pamięć ma swój wyraz poprzez kamień pamięci, a innym wyrazem pamięci jest nasza obecność. Przez to że jesteśmy tu razem oddajemy hołd pomordowanym, ale również wyrażamy sprzeciw wobec nienawiści, pragniemy aby na świecie nie było nienawiści, aby była wrażliwość na drugiego człowieka.
Odsłonięcia tablicy dokonali: Elżbieta Zasada – Wójt Gminy Jastrzębia, Krzysztof Murawski – Kierownik Radomskiej Delegatury Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie oraz przedstawiciel delegacji z Izraela. Następnie obecni na uroczystości rabin i ksiądz proboszcz z parafii w Goryniu odmówili modlitwy w intencji pomordowanych. W uroczystościach odsłonięcia pomnika wzięła udział liczna grupa mieszkańców wsi Wolska Dąbrowa i okolic oraz uczniowie szkoły podstawowej w Woli Goryńskiej i gimnazjum w Jastrzębi, którzy przedstawili program poetycko-muzyczny.
Prezes Fundacji „Pamięć, która trwa” od 1999 roku przemierza Polskę w poszukiwaniu ginących cmentarzy żydowskich i niszczejących synagog. Odwiedził ponad czterysta cmentarzy żydowskich oraz miejsc masowej zagłady. Dotarł do sędziwych świadków zagłady Żydów, w tym także do żyjących polskich Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata. Działa w Komisji Rabinicznej ds. Cmentarzy. Za działalność na rzecz ochrony dziedzictwa kultury żydowskiej w Polsce wyróżniony dyplomem przez Ambasadę Państwa Izrael i Żydowski Instytut Historyczny. Na wniosek Stowarzyszenia „Dzieci Holocaustu” wyróżniony medalem przez Stowarzyszenie Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej. W 2008 roku odznaczony przez Prezydenta RP Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2010 roku został honorowym członkiem Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata.
Więcej informacji na temat historii niemieckiego obozu „Lager Kruszyny” zbudowanego podczas II wojny światowej w Lesie Bierwieckim pisał Grzegorz Bieniek w artykule „Heeresgutsbezirk Truppenübungsplatz Mitte Radom”, opublikowanym na naszym portalu oraz w publikacji „Miejsca pamięci narodowej w Gminie Jastrzębia”.
