Szkoła w Bartodziejach podczas II wojny światowej
.
Polska Publiczna szkoła Powszechna
(Offentliche Polnische Volksschule)
W latach 1940-1944 w Bartodziejach funkcjonowała 4-klasowa szkoła I stopnia. Do jesieni 1943 pracował w niej tylko jeden nauczyciel Franciszek Zachuta. Od roku szkolnego 1943/44 przybyła druga nauczycielka Janina Ptasińska. W maju 1944 roku Franciszek Zachuta przeniósł się do szkoły w Kobylniku a jego miejsce zajęła Zofia Głąb.
Zajęcia prowadzone były w zawężonym zakresie przedmiotowym, który obejmował nauczanie j. polskiego, rachunków, arytmetyki, przyrody, śpiewu, religii i zajęć praktycznych. Od jesieni 1940 roku do szkoły uczęszczały głównie dzieci osób zatrudnionych w majątku, będącym w zarządzie Wehrmachtu. Część miejscowej ludności nie podjęła pracy w majątku i pozostała poza wsią, najczęściej w sąsiednich miejscowościach. W jej miejsce przybywali robotnicy z innych wsi, a ich dzieci stanowiły znaczną grupę uczniów miejscowej szkoły. Szkoła podlegała administracyjnie Urzędowi Szkolnemu w Radomiu (Schulamt in Radom), na czele którego stał Kreishauptman.
Funkcjonowanie szkoły w okresie niemieckiej okupacji, mimo oczywistych ograniczeń i częstych przerw miało pozytywny wpływ na wychowanie miejscowych dzieci. które nie utraciły kontaktu z oświatą. Zajęcia odbywały się po polsku, a po zakończeniu wojny uczniowie byli w znacznym stopniu przygotowani do kontynuacji nauki w wyższych klasach. W przypadku Bartodziej w okresie okupacji nie doszło na większą skalę do szerzenia się analfabetyzmu.
