W przededniu uroczystości Wszystkich Świętych pod pomnikiem Powstańców Styczniowych znajdującym się w pobliżu remizy strażackiej w Bartodziejach złożona została wiązanka biało – czerwonych kwiatów i zapalone znicze. W 2013 roku obchodzona jest 150 rocznica wybuchu powstania, którego tragiczne wydarzenia rozgrywały się również w okolicach naszej miejscowości.
W uroczystości wzięli udział: Dorota August – Dyrekor PSP w Bartodziejach, radny Wojciech Ćwierz oraz grupa uczniów.
Okolice Bartodziej były podczas Powstania Styczniowego miejscem potyczek pomiędzy Polakami i wojskami carskimi. Choć ta informacja nie znajduje bezpośredniego potwierdzenia w dokumentach źródłowych to pamięć o wydarzeniach z 1863 r. przekazywana w ustnej tradycji z pokolenia na pokolenie jest żywa wśród mieszkańców wsi. Jedna z opowieści mówi o rannych powstańcach, którzy po jednej z potyczek, ukrywali się kilka tygodni za wsią, na mokradłach w okolicach Radomki. Mieszkańcy Bartodzieje pomagali wówczas powstańcom, nosząc im potajemnie żywność, a zadanie to powierzano dzieciom, które nie budziły podejrzeń carskiego wojska.
Materialnym dowodem pamięci o powstaniu są miejsca poświęcone bohaterstwu Powstańców. Jednym z takich miejsc jest figura – krzyż powstańców poległych w 1863 r. znajdująca się obok remizy strażackiej. W pobliżu pomnika, prawdopodobnie po drugiej stronie drogi, zostali pochowani powstańcy. Kiedyś w tym miejscu obok drewnianego krzyża rosły brzozy, wskazująca miejsce żołnierskiego pochówku.
Na obecnym pomniku wyryty został napis:
POWSTAŃCOM POLEGŁYM W 1863 R. MIESZKAŃCY WSI BARTODZIEJE 1 XI 1968 R. K.J.
Napis wskazuje jednoznacznie na intencje postawienia krzyża. Była sołtys, Helena Baran, pamięta, że w latach 30. XX w. stał tu drewniany krzyż ufundowany przez mieszkańców wsi. Gdy w latach 60. wznoszono budynek remizy OSP, z inicjatywy Józefa Jankowskiego, miejscowego rolnika i działacza ludowego – przewodniczącego Powiatowej Rady Stronnictwa Ludowego, stary krzyż drewniany został zastąpiony obecną figurą. Wykonawcą robót był Jak Kalbarczyk, kamieniarz z pobliskiej wsi Olszowa. I to jego inicjały (K.J.) zostały utrwalone na powyższej tablicy.
Inskrypcja na pomniku powstańców
Innym miejscem w Bartodziejach upamiętniającym wydarzenia powstania styczniowego jest mogiła powstańców w dworskim parku znajdująca się w jego wschodniej części, w pobliżu dorodnych dębów będących pomnikami przyrody. Kilka głazów na niewyraźnie zarysowanym ziemnym kopczyku stanowi obecnie jedyne oznaczenie mogiły. Wcześniej, jeszcze około roku 1990 stał tam drewniany krzyż.
