Parafia

Od drugiej dekady XV w. Bartodzieje należały do parafii Lisów. Wcześniej wraz z Lisowem były częścią parafii w Goryniu, gdzie pierwszy kościół wzniesiono na przełomie XIV/XV w. W późniejszym okresie Bartodzieje prawdopodobnie kilkakrotnie powracały do parafii goryńskiej. Przyczyny tej migracji mogły być różne. Nie wiadomo, jaki był los pierwszych drewnianych kościołów w obydwu parafiach. Być może uległy zniszczeniu lub zostały zamknięte zanim wzniesiono nowe. Wierni przenosili się wówczas do tej parafii, która była najbliżej. Innym istotnym powodem były sprawy własności okolicznych majątków. Dobra w Goryniu od poł. XVI do końca XVIII w. stanowiły większy klucz, w skład którego wchodziły Bartodzieje. Przejście do parafii w Goryniu mogło być zatem uzależnione od woli dziedzica, który był często spokrewniony z miejscowym proboszczem. W okresie reformacji kościół w Goryniu był przez kilkanaście lat zborem kalwińskim, to z kolei mogło zadecydować o ponownym przejściu mieszkańców wsi do parafii w Lisowie. Według wizyty Mikołaja Grzebińskiego, archidiakona Kurzelowskiego z 1659 r. pierwszy kościół modrzewiowy w Lisowie wystawił w 1414 r. Kiełczo, dziedzic tej wsi i Klwat. Fundację potwierdził Mikołaj Trąba, arcybiskup gnieźnieński. W drugiej poł. XVII w. kościół w Lisowie (pod wezwaniem Wniebowzięcia N.M.P i św. Agnieszki), należał do oficjalatu skrzyńskiego, archidiakonatu kurzelowskiego, dekanatu przytyckiego w archidiecezji gnieźnieńskiej. W I poł XVI w. dziedzicem Lisowa był Dobrogost herbu Nałęcz, a w skład parafii wchodziły trzy wsie: Lisów, Bartodzieje i Piaseczno. Według spisu podatków z 1569 r. Bartodzieje ponownie należały do parafii w Goryniu, a oprócz nich Wola Goryńska, Wierzchowiny, Bródek, Łukawka i Jeziorno.

W 1644 r. właściciel Piaseczna Hieronim Piasecki wraz z żoną Anną Ciołkówną ufundowali nowy kościół z drzewa modrzewiowego, pokryty gontem. Podczas reformacji, gdy kościół w Jedlińsku zajęli Arianie przez 70 lat ludność katolicka z parafii Jedlińsk chodziła do kościoła w Lisowie. Drewniany kościół w Lisowie przetrwał do 1847 r. Wówczas z uwagi na fatalny stan techniczny biskup sandomierski ks. Goldtman podjął decyzję o jego zamknięciu. Przez następne 26 lat wierni z parafii Lisów uczestniczyli w nabożeństwach odprawianych w kaplicy w Piasecznie, a od 1863 r. gdy kaplica uległa spustoszeniu chodzili do kościoła w Jedlińsku. Oprócz wspominanych wsi do lisowskiej parafii należały dwory: w Bierwcach Szlacheckich i Bierwcach Księżych oraz wieś Jeziorna, w której było pięciu włościan. Do plebani należały trzy pola w Lisowie: „Laska”, „Gaj” i „Załowie”, obejmujące ponad 1400 zagonów. Przy plebani były trzy warzywne ogrody, w jednym z nich trzy sadzawki. W 1866 wszystkie dobra kościelne w Lisowie przejął skarb państwa, a wieś Jeziorna stała się własnością kolonistów.
.

W 1879 r. powstały fundamenty nowego obecnego kościoła, zaprojektowanego przez Antoniego Wąsowicza. 15 września 1881 r. ks. Jan Kloczkowski, proboszcz Jedliński poświęcił nową świątynię, na jej budowę zużyto 150 tys. szt. cegły, sprowadzonej z Bartodziej. Koszty wyniosły 4455 rs. 70 kop. oprócz kamienia, drewna i cegły. Poważniejsze ofiary złożyli: Teodor Niedzielski z Bartodziej (150 rs.), Tomasz Jesionek z Piaseczna (100 rs.), taką samą kwotę Paweł Frączek z Bartodziej i Wojciech Potera z Lisowa. Tomasz Orłowski ufundował obraz Matki Boskiej Częstochowskiej kosztem 130 rs. Dziedzic Bartodziej Bolesław Maleszewski ufundował natomiast obraz św. Anny, znajdujący się w ołtarzu, po lewej stronie. Po prawej stronie nawy stoi ołtarz św. Franciszka, dar Wincentego i Kunegundy Szotów z Piaseczna. Nowy kościół pod wezwaniem Nawiedzenia N.M.P. obchodzi odpust 2 lipca. W 1892 r. parafię wizytował ks. bp. Sotkiewiacz, odwiedził wówczas dziedziczkę Bartodziej Marię Strojnowską, której zięć był właścicielem dóbr lisowskich. W okresie, gdy proboszczem był ks. Franciszek Stolarski (1884-1897) powstała nowa plebania, jego następca ks. Henryk Skowierżak wybudował parkan wokół lisowskiego cmentarza. Podczas parcelacji dóbr lisowskich przez ostatniego właściciela Gustawa Porawskiego parafianie zakupili część ogrodu i pola dla proboszcza. Pod koniec XIX w. liczba parafian wynosiła 1800. W skład parafii wchodziły wsie: Adamów, Bartodzieje, Andrzejówka, Bartosy, Białyług, Wola Bierwiecka, Godzisz, Obózek, Piaseczno, Wycisłówka i Żałowie.

W 1935 liczba parafian wzrosła do 2019 osób. Poniższa tabela zawiera wykaz wsi wraz z ilością mieszkańców w parafii Lisów z tego okresu..